WYWIAD Z GEDANISTĄ – ARTUREM KAWIŃSKIM

Od 2017 roku dzięki współpracy z Miastem Gdańsk, Uniwersytetem Gdańskim i Muzeum Gdańska, Fundacja uruchomiła projekt stypendialny, którego efektem jest przyznawanie wybranej grupie osób stypendiów, które umożliwiają bezpłatny udział w studiach podyplomowych „Gedanistyka” na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego. Prezentujemy cykl mini wywiadów z jego absolwentami/studentami. Dwudziesta trzecia rozmowa odbyła się z p. Arturem. Zapraszamy do lektury!

Nazywam się Artur Kawiński. Po pierwszych studiach magisterskich jestem filologiem, po drugich studiach magisterskich – historykiem. Po studium gedanistycznym – do kompletu również gedanistą.

FG: Na swoim koncie ma pan wiele prelekcji dotyczących historii Gdańska, kultury. Skąd to zainteresowanie?

AK: Gdańsk to dla mnie sprawa osobista. Część mojej rodziny jest pochowana na gdańskich cmentarzach zniszczonych po 1945 roku.

FG: Czyli to powiązania rodzinne zdecydowały o zainteresowaniu Gdańskiem?

AK: W dużej mierze. Moja rodzina w męskiej linii jest stąd. Anton Ignatz Wolff, ojciec mojego pradziadka wywodzi się z Marschau na Gdańskich Wyżynach. Między Wysinem a Kościerzyną leżał Tannenhorst – skromna, ale ładna posiadłość mojego pradziada. Z Gdańskiem i Sopotem do 1945 roku związani byli bracia mojej babci. Po wojnie dziadkowie zamieszkali we Wrzeszczu. A z nimi moi rodzice, tam się wychowałem. Taka to historia.

FG: Interesował się pan historią od dziecka?

AK: O sprawach związanych z wydarzeniami przed 1945 i później, nie mówiło się dzieciom, to było niebezpieczne. Moi dziadkowie we Wrzeszczu nawet między sobą starali się o tym nie rozmawiać. Tak było do czasu zmiany systemu politycznego, a wtedy nie byłem już dzieckiem. Po roku 1990 zacząłem się dopytywać o rodzinne przekazy, samodzielnie szukać źródeł. Dopiero wtedy można było zacząć myśleć o lokalnej tożsamości rozumianej inaczej, niż w obowiązującej dotąd wykładni państwowej propagandy.

FG: Jest pan autorem tekstów prasowych, wywiadów, ale i autorem wielu prelekcji na temat Gdańska…

Gdańsk w ostatnim roku wojny został zabity, ciało miasta oblano benzyną i spalono… Przerwany został przekaz kulturowy. Dlatego piszę, a czasem też opowiadam, o zjawisku wypędzenia ze wzorów kultury. Chodzi o doświadczenie zarówno Gdańszczan przedwojennych, jak i tych wszystkich, którzy po wojnie zasiedlili jeszcze dymiące ruiny. Pierwsi zostali wypędzeni z kultury, którą tworzyli przez pokolenia. Drudzy zasadniczo też, bo gdańską tożsamość dla nowoprzybyłych odgórnie wykreowały nowe władze, które starały się jednocześnie wygaszać wspólnotową pamięć o małych ojczyznach utraconych na wschodzie. I to jest właśnie, w kolejnych pokoleniach, obecna populacja Gdańska – „Miasta od nowa”, by użyć tytułu jednego z historycznych opracowań.

Kulturowych zjawisk związanych z tymi przemianami dotyczyły moje referaty na konferencjach naukowych we Wrocławiu, w Opolu, Lubece czy w Bad Kissingen. O wybitnym Gdańszczaninie Danielu Chodowieckim jako łączniku między trzema kulturami będę za miesiąc opowiadał na polsko-francusko-niemieckiej konferencji na uniwersytecie w Montpellier.

FG: Pracował pan jako dziennikarz w gdańskiej prasie, przez 13 lat prowadził pan zajęcia w Uniwersytecie Gdańskim. Na koncie ma pan redakcje dziesiątek książek. Prowadził pan również bloga pod tytułem „Archiwum Pamięci”, tam zobaczyć możemy między innymi fotografie dawnych gdańskich cmentarzy. Do tego hasła w Gedanopedii. Co jeszcze?

AK: Jeszcze „Pasja Gdańska”… Georg Philipp Telemann skomponował ją w 1754 roku specjalnie dla naszego kościoła św. Jana. Kiedy dowiedziałem się, że partytura utworu została odnaleziona, postanowiłem sprowadzić „Pasję Gdańską” do Gdańska. Ideą wykonania „Danziger Passion” w miejscu przeznaczenia udało mi się zainteresować prof. Marcina Tomczaka, dzięki któremu został skompletowany zespół wykonawczy: Chór Akademicki UG, Chór Męski AM i orkiestra barokowa Silva Rerum pod batutą Michała Kozorysa. Partyturę udało się wypożyczyć z Telemann Archiv w Magdeburgu dzięki gdańskiej Mniejszości Niemieckiej, a patronat nad całością objął Konsulat Generalny Republiki Niemiec w Gdańsku. I tak, że pozwolę sobie na nutę patosu, 30 kwietnia 2011, po 257 latach, udało się przywrócić Gdańskowi część jego wielkiej tradycji… Kościół św. Mikołaja był pełny, a udane wykonanie pasji oratoryjnej zostało później wydane na CD. Dla mnie ważne było też co innego: udało się zrealizować wzorcowy przykład międzynarodowej współpracy na rzecz wspólnego przywracania Gdańskowi oryginalnej kultury, która w tym przypadku nie dzieli, ale łączy. Może jeszcze kiedyś uda się powrócić do dawnej tradycji corocznego wykonania Pasji Gdańskiej w okresie Wialkanocy.

FG: Na pana koncie są również podcasty…

Tak, nagrałem niedawno trzy swoje opowieści o twórczości Güntera Grassa dla Domu Chodowieckiego i Grassa. „Bestiariusz” jest o symbolach zwierzęcych. W „Naturaliach” mówię o kulinariach i erotyce, a w „Gdańskim micie” o mieście według Grassa jako świecie własnej tożsamości. Całość ma być na stronie Gdańskiej Galerii Miejskiej we wrześniu.

FG: W czym pomogła panu gedanistyka, jak się panu przydaje w pracy?

Gedanistyka stanowiła dla mnie wstęp do uzupełnienia i sformalizowania własnych badań historycznych. Program wykładów opracowany przez prof. Sławomira Kościelaka był na tyle inspirujący, że późniejsze „pójscie za ciosem” i rozpoczęcie po skończeniu gedanistyki fakultetu historycznego było dla mnie naturalną decyzją. Moją świeżo obronioną pracę magisterską napisałem na seminarium prof. Edmunda Kizika też o Gdańsku. O wizji historii miasta i regionu w ikonografii z 1939 roku zachowanej w schronisku na Biskupiej Górze. Domykając temat – najpewniej nie byłoby tego bez impulsu, jaki otrzymałem w trakcie wykładów na studium gedanistycznym.